الهه کولایی؛ علیاکبر جوکار
دوره 26، شماره 112 ، اسفند 1399، ، صفحه 93-116
چکیده
نگاه جمهوری اسلامی ایران به روابط با سه کشور قفقاز جنوبی گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان از زمان استقلال این کشورها در سال 1991 همیشه ایجابی و با هدف بهرهوری بوده است. با این حال، روابط اقتصادی با ...
بیشتر
نگاه جمهوری اسلامی ایران به روابط با سه کشور قفقاز جنوبی گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان از زمان استقلال این کشورها در سال 1991 همیشه ایجابی و با هدف بهرهوری بوده است. با این حال، روابط اقتصادی با این کشورها با وجود ظرفیتها و زمینههای فراوان همکاری، هیچگاه به نقطه مطلوب خود نرسیده است. اگرچه متغیرهای مهمی مانند مانند ظرفیت و ویژگیهای اقتصادی ایران و مشکلات ناشی از تحریمهای آمریکا و سازمان ملل در دورههای مختلف را میتوان از موانع اصلی رشد این همکاریها برآورد کرد ولی نمیتوان تاثیر عوامل ژئوپلیتیک ازجمله مشکلات روابط ایران با اروپا و آمریکا و نقش رقبای منطقهای مانند روسیه و ترکیه بر چگونگی همکاری اقتصادی با کشورهای قفقاز جنوبی بهویژه درحوزه انرژی را نادیده گرفت. در پی تشدید اختلافهای روسیه با اروپا و آمریکا پس از بحران اوکراین در سال 2014 که سبب اعمال تحریمهای گسترده علیه این کشور شد، توجه روسیه به سوی همکاریهای اوراسیایی و همکاری با همسایگان از جمله ایران بیشتر شد. توافق هستهای ایران با کشورهای 5+1 در سال 2015 و رفع تحریمهای سازمان ملل نیز عامل مهم دیگری بود که زمینه همکاری ایران با همسایگان از جمله کشورهای قفقاز جنوبی را بهبود بخشید. بر این اساس این مقاله با توجه به متغیر روسیه به عنوان مهمترین بازیگر قفقاز جنوبی که نگاه رقابتی نسبت به حضور دیگر کشورها در منطقه دارد، در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که آیا تحولات روابط روسیه با اروپا و آمریکا بهویژه بعد از بحران اوکراین در سال 2014 و اعمال برخی تحریمها علیه این کشور از سوی غرب که موجب تقویت اوراسیاگرایی روسیه شد، بر روابط ایران با کشورهای قفقاز جنوبی تاثیر داشته است؟ و در صورت پاسخ مثبت، این تاثیر چگونه بوده است؟ فرضیه نویسندگان این است که رقابت منطقهای روسیه با همسایگان خود در منطقه قفقاز جنوبی در پی تحولات ژئوپلیتیک و تشدید اختلافهای این کشور با اروپا و آمریکا در سال 2014 در تقویت همکاری اقتصادی ایران با سه کشور قفقاز جنوبی تاثیرگذار بوده است. در این مقاله با استفاده از روش تبیینی و تحلیلی تحولات روابط ایران و کشورهای قفقاز جنوبی از سال 2014 تا 2019 با توجه به عامل روسیه بررسی میشود.