انیس پورخسروانی؛ محمد توحیدفام
دوره 26، شماره 109 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-31
چکیده
امنیت آب، انرژی و غذای کشورهای آسیای مرکزی بهدلیل ماهیت بهشدت یکپارچه سازه‌های آبی و هیدروپلیتیک پیچیده و دستکاریشده منطقه بهطور بالقوه تحت تأثیر تغییرات حتی اندک در سیاست آبی هر یک از این ...
بیشتر
امنیت آب، انرژی و غذای کشورهای آسیای مرکزی بهدلیل ماهیت بهشدت یکپارچه سازه‌های آبی و هیدروپلیتیک پیچیده و دستکاریشده منطقه بهطور بالقوه تحت تأثیر تغییرات حتی اندک در سیاست آبی هر یک از این پنج کشور قراردارد. از اینلحاظ، آسیای مرکزی یا دستکم هر یک از دو مجموعه کشورهای واقع در دو حوضه آبریز آمودریا و سیردریا را میتوان بهمثابه یک مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک درنظرگرفت. هدف مقاله حاضر، تحلیل و ارزیابی سیاست منابع آب ترکمنستان در مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک آمودریا با تأکید بر چگونگی استفاده از آبهای روانسطحی فرامرزی است. پرسش اصلی این است، «مشکلات آبی ترکمنستان از کجا ریشهمیگیرد و راهحل عملیاتی فایقآمدن بر آنها چیست؟»در پاسخ این فرضیه به آزمون گذاشته شدهاست که «ریشه مشکلات آبی ترکمنستان به تقاضاهای روبهرشد آبیاری در این کشور تحت تأثیر سه عامل رشد سریع جمعیت، عدم آبیاری بهینه و تغییر اقلیم بازمیگردد که در صورت بهینهسازی مصرف آب و ایجاد سازوکار چندجانبه تخصیص منصفانه آب با هدف تأمین امنیت آب-انرژی همه کشورهای واقع در مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک آمودریا تا حد زیادی مرتفع خواهدشد». مقاله حاضر از نوع کیفی (توصیفی-تحلیلی) بوده و با استفاده از روششناسی استنتاجی انجام پذیرفتهاست و دادههای توصیفی و یافتههای بهدست آمده به این شیوه نیز تحت مفهوم امنیت آب و نظریه مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک تجزیهوتحلیل شدهاند. تحلیل یافتههای مقاله ضمن تأیید نسبی فرضیه بالا نشانمیدهند، ترکمنستان و دیگر کشورهای آبی پاییندست چارهای جز "کنارگذاشتن گزینه کشاورزی نقدی و تمرکز بر روی طرحهای جایگزین برای درآمدزایی و اشتغال جمعیت روستایی" یا "دنبالهروی از الگویی مشابه سیستم تبادل آب-انرژی دوران شوروی" ندارند.
