2024-03-19T06:59:18Z
http://ca.ipisjournals.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4765
فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
2322-3766
2322-3766
1396
23
99
مبنای ژئوپلیتیک راه ابریشم آمریکا و چین در آسیای مرکزی
ماندانا
تیشه یار
مجتبی
تویسرکانی
برخی بازیگران بینالمللی در سالهای اخیر با توسل به قدرت نمادین تمثیل راه ابریشم در صدد بازسازی و بهرهمندی از منافع آن برآمدهاند. چین در سال 2013 ازابتکار "یک کمربند، یک راه" رونمایی کرد و ابرطرح کمربند اقتصادی راه ابریشم را ارائه نمود که مسیر اصلی آن از آسیای مرکزی میگذرد. پیش از آن نیز ایالات متحده در سال 2011 بهطور رسمی، اصطلاح رمانتیک راه ابریشم را در تعیین سیاست خارجی خود در قبال آسیای مرکزی بهکار برد. با این حال، روایت راه ابریشم ایالات متحده معانی متمایزی از روایت چینی همنام آن دارد. هدف اصلی این مقاله، مقایسه گفتمان ژئوپلیتیک پشتیبان روایتهای آمریکایی و چینی راه ابریشم نوین در آسیای مرکزی است. پرسش محوری مقاله نیز این است که روایتهای راه ابریشم نوین آمریکا و چین در آسیای مرکزی بر مبنای کدام یک از گفتمانهای ژئوپلیتیک شکل گرفتهاند؟ فرضیهای که مقاله در صدد آزمون آن برآمده این است که بهرغم توسل ایالات متحده به استعاره راه ابریشم، طرح راه ابریشم نوین این کشور در آسیای مرکزی بر بازتعریف ژئوپلیتیک سلطه، یعنی بازگشت منطقه به ژئوپلیتیک استعماری گذشته بنا شده است؛ در حالیکه طرح کمربند اقتصادی راه ابریشم چین با درس گرفتن از تاریخ، بر پندار ژئوپلیتیک انتقادی و در نظر گرفتن جمهوریهای آسیای مرکزی بهمثابه بازیگر و نه صرفا زمین بازی مبتنی است. یافتههای مقاله نیز نشاندهنده درستی این فرضیه است.
راه ابریشم نوین
کمربند اقتصادی راه ابریشم
آسیای مرکزی
چین و آمریکا
2017
11
22
1
25
http://ca.ipisjournals.ir/article_29426_6309f600bb175f9e80cc623047cf17d7.pdf
فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
2322-3766
2322-3766
1396
23
99
بررسی پیوند میان کد و ژنوم در سیاست خارجی روسیه و افغانستان
سید محمدکاظم
سجادپور
محمدتقی
جهانبخش
ژنوم ژئوپلیتیک، نقشه ژنتیک سیاست هر کشور است که رفتار کشورها را در عرصه داخلی و به ویژه خارجی تحت تأثیر قرار میدهد. کشورها ژنومهای سایر بازیگران را به عنوان کدهای ژئوپلیتیک در نظر میگیرند. تعامل یا تقابل کد/ ژنوم کشورها فضایی را ایجاد میکند که میتواند هم راستا یا مغایر با منافع ملی و منطقهای باشد. بهطور مشخص این مقاله در پی پاسخ گفتن به این پرسش است که «در عرصه تقابل سیاستخارجی اهرمهای ژئوپلیتیک تا چه اندازه تأثیرگذار هستند»؟ در ارتباط با کشور افغانستان ژنهای ژئوپلیتیک فعال و غالبی وجود دارد که عبارت هستند از تنوع قومی مواد مخدر، افراطگرایی و تروریسم، موقعیت حائل، بیثباتی سیاسی و ماهیت تحمیلی مرزها و محصور بودن در خشکی و در ارتباط با روسیه ژنهای غالب و فعال گستردگی قلمرو، افراطگرایی، جداییطلبی و تروریسم، قاچاق موادر مخدر و گسترش ناتو و اتحادیه اروپا به شرق، وجود دارد که سیاستخارجی هر دو کشور را تحت تأثیر قرار میدهد. بر این اساس، روسیه برای مقابله با تهدیدهای ناشی از ژنومها افغانستان به صورت کنشی عمل نموده است، اما افغانستان به علت عدم عدم اولویتبندی ژئوپلیتیک در سیاست خارجی در عرصه بینالمللی و منطقهای رفتار خود را براساس مؤلفههای سلبی و ایجابی ژئوپلیتیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچر روسیه دستهبندی ننموده است و در عرصه سیاست خارجی بیشتر به صورت واکنشی عمل نموده است. روش پژوهش به صورت توصیفی - تحلیلی است.
افغانستان
روسیه
ژنوم ژئوپلیتیک
سیاست خارجی و کد ژئوپلیتیک
2017
11
22
27
49
http://ca.ipisjournals.ir/article_29427_9dc431c914c3b4c21e5065137b2329be.pdf
فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
2322-3766
2322-3766
1396
23
99
ابتکارهای راهبردی قدرتهای آسیایی در منطقه خزر
هادی
سلیمانپور
تعاملات منطقه خزر در قلب ژئوپلیتیک جهان با مناطق پیرامونی خود تاثیر بلافصل بر معادلات راهبردی جهانی دارد ولی این منطقه بهصورت تاریخی در معادلات جهانی "حاضر غائب" تلقی میگردد. فرامنطقه با تشخیص ظرفیتهای بیبدیل خزر در انتظار تفسیری منطقهای از جایگاه منطقه خزر در آینده نظام بینالملل است، اما منطقه هنوز روایتی راهبردی از خود ارایه ننموده است. چگونه میتوان روایت منطقهای از ظرفیتهای ژئواکونومیک حوزه خزر را با استفاده از ابتکارات راهبردی چین و هند در این حوزه به اجماع رسانید؟ این سوال اصلی نوشتار حاضر است. همزمان نقش ایران در توازن رقابت راهبردی چین و هند در این حوزه و توان روسیه و ایران در ارتقای منطقهگرایی در منطقه خزر مورد بررسی قرار میگیرد. در این مقاله از روش توصیفی _ تحلیلی و مطالعات کتابخانهای و گفتگوی حضوری با خبرگان منطقه و فرامنطقه بهره گرفته شده است. نتایج مقاله بیانگر آن است که تحول در نظام منطقهای و فرصتهای ناشی از ابتکارات راهبردی هند و چین امکان اجماع سازی با به کارگیری دیپلماسی در حوزههای ژئواکونومیک و دستیابی به همگرایی منطقهای مبتنی بر رقابت تعاملی و متعارف و ترابط با قدرتهای آسیایی را ارتقا داده است.
همگرایی منطقهای
کریدور شمال- جنوب
منطقه خزر
یک کمربند یک راه
روسیه
چین و هند
2017
11
22
51
88
http://ca.ipisjournals.ir/article_29429_f14b52910eaa894397f7a91504dea553.pdf
فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
2322-3766
2322-3766
1396
23
99
تاثیر تحولات ژئوپلیتیک اوکراین بر امنیت روسیه از منظر ژئوپلیتیک انتقادی
محمدحسن
شیخ الاسلامی
صارم
شیراوند
گرایشهای سیاسی جمهوریهای اتحاد جماهیر شوروی، پس از فروپاشی در سه دسته « گرایش به مرکز و پیگیری سیاستهای همسو با روسیه مثل بلاروس»، «پیگیری سیاست بینابین» و «سیاستهای ضدروسی و همسو و نزدیک به غرب» قابل تقسیم است. اوکراین در دوران پساشوروی نظربه اهمیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک آن به یک حوزه کشمکش میان غرب و روسیه مبدل شده است. درگیری و کشمکشی که شکافهای هویتی اوکراین بسترساز ورود قدرتهای بزرگ فرامنطقهای به آن شده است و معمای امنیتی و عدمقطعیت در روابط قدرتهای بزرگ نیز بهعنوان پیامد ساختار آنارشیک نظام بینالمللی بر پیچیدگیهای آن افزوده است. سوال مقاله این است که چرا و چگونه اوکراین در بینش ژئوپلیتیک و سیاست امنیتی فدراسیون روسیه دارای نقشی مهم است؟ و اساسا چرا امنیت روسیه متأثر از تحولات ژئوپلیتیک اوکراین است؟ فرضیه مقاله عبارت است از اینکه روسیه در سیاستگذاری امنیتی خود در جهان پساتاریخی، همچنان بر دو عنصر ذهنیت تاریخی و ژئوپلیتیک تأکید دارد بههمین دلیل کدهای ژئوپلیتیک مناطق پیرامونی (خارج نزدیک)را با منافع خود تعریف میکند و امنیت خود را طبق نظم ژئوپلیتیک مطلوب خود تعریف میکند، لذا روسها به اوکراین نگاه محوری دارند، انتخاب کدهای ژئوپلیتیک غربگرا، باعث کاهش قدرت و تنزل جایگاه بینالمللی روسیه در نظام بینالملل و ورود غرب به حوزه سنتی ژئوپلیتیک این کشور و در نهایت تهدید جدی برای امنیت ملی آن میگردد و ازطرفی دیگر، قرارگیری اوکراین در مدار ژئوپلیتیک روسیه بهمعنای وجود یک منطقه حائل جهت جلوگیری از گسترش تهدیدهای امنیتی با محوریت غرب، علیه جایگاه و نفوذ منطقهای و بینالمللی این کشور است.
اوکراین
روسیه
امنیت و ژئوپلیتیک انتقادی
2017
11
22
89
123
http://ca.ipisjournals.ir/article_29430_cd87848dd064a659c183ff3958e7f7d2.pdf
فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
2322-3766
2322-3766
1396
23
99
محدودیتهای مشارکت روسیه و چین در شمالگان
سمیه
قنبری
در نگاه نخست، همکاری مسکو و پکن در زمینه توسعه منابع انرژی و زیرساختهای حملونقل دریایی و ریلی در بخش روسی شمالگان همچون هدفی است که روسیه و چین میتوانند برای تحقق آن بهطور نزدیک با یکدیگر همکاری داشته باشند و در اینخصوص منافع مکمل دارند. اما واقعیت این است که همکاری این دو کشور در شمالگان پیشرفت چندانی نداشته است و بهجز همکاری در طرح گاز طبیعی مایع در شبه جزیره یامال، هنوز نتایج واقعی چندانی برای عرضه وجود ندارد. بر این اساس، مقاله پیشرو در پی یافتن پاسخی برای این سؤال است که «چرا روسیه و چین بهرغم داشتن اهداف و منافع مشترک و نزدیک بههم در بهرهبرداری از منابع بخش روسی شمالگان، تاکنون نتوانستهاند به سطح پیشرفتهای از مشارکت و همکاری در اینخصوص دست یابند؟» تحلیل موقعیت و اهداف منطقهای و جهانی روسیه و چین بهمثابه دو قدرت بزرگ جهانی و شرایط حاکم بر سیاست بینالملل، نشان میدهد که دولتها و بهویژه قدرتهای بزرگ بهرغم برقراری روابط همکاریجویانه با یکدیگر، همواره نگران سهم خود از همکاری در مقایسه با سهم شرکایشان که عملا رقبایشان نیز محسوب میشوند، هستند. یافتههای مقاله نیز که از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و با روش تجزیهوتحلیل عّلی در چارچوب نظری واقعگرایی تدافعی انجام شده است، نشان میدهد که اصلیترین مانع در توسعه همکاری میان چین و روسیه در شمالگان، نگرانی متقابل این دو کشور از دستاوردهای بیشتر طرف مقابل است. راه غلبه بر این مانع نیز توسعه همکاری چین-روسیه در آسیای مرکزی و استفاده از ظرفیتهای دوستان مشترک همچون ایران خواهد بود.
شمالگان
چین
روسیه
همکاری و واقعگرایی تدافعی
2017
11
22
125
153
http://ca.ipisjournals.ir/article_29432_3ae986ccce6a2d9b1c56d2d09b344259.pdf
فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز
2322-3766
2322-3766
1396
23
99
فرهنگ سیاسی روسیه: ریشهها، ابعاد و پیامدها
جهانگیر
کرمی
رقیه
کرامتی نیا
فرهنگ سیاسی از جمله مفاهیمی است که در دهههای اخیر برای تبیین رفتارهای سیاسی مردمان یک جامعه با همدیگر و با دولتها و تعاملات دولتها با مردم مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. فرهنگ سیاسی امری پویاست که در گذر زمان شکل گرفته و جریان مییابد. در روسیه نیز در سالهای اخیر به دنبال تحولات پس از فروپاشی کمونیسم و دوران یلتسین و سپس با روی کار آمدن و تداوم نظام سیاسی جدید به وسیله پوتین، این موضوع برای تحلیل تداوم و پایایی پوتینیسم بسیار مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اصلی این مقاله این استکه فرهنگ سیاسی روسیه چه تحولاتی داشته و در دوره جدید در چه وضعیتی است؟ در پاسخ به سوال فوق این فرضیه اصلی مطرح میشود که فرهنگ سیاسی روسیه از شکل سنتی آن در دوره پیش از پتر با مدرنیسم و الزامات آن همزیستی یافته و در دوره جدید با وجود تحولات مهم در حوزه ارتباطات و نهادهای مدنی همچنان بازتولید شده و بر رفتارهای سیاسی تاثیرگذار بوده است. برای بررسی این موضوع، نخست به ارائه مفهوم فرهنگ سیاسی پرداخته و سپس تطور و تکوین آن را در روسیه بحث کردهایم. ابعاد و ویژگیهای فرهنگ سیاسی روسیه موضوع بحث بعدی است و در پایان تاثیر آن را بر جامعه ارائه نمودهایم. موضوع روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و برای اجرای آن از روش کتابخانهای و فضای مجازی استفاده شده است.
فرهنگ سیاسی
روسیه
نظام سیاسی
دولتگرایی
پدرسالاری و مسیحیت ارتدوکس
2017
11
22
155
188
http://ca.ipisjournals.ir/article_29433_2e15ca0ef6ed2b1cd901e807cb8e6588.pdf