نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل، دانشکده روابط بین الملل

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

بحران سوریه به­عنوان یک بحران منطقه­ای حاد موجب گردیده تا بازیگران مختلف درگیر در آن به رویارویی و بعضا تعامل با یکدیگر پرداخته و عرصه­هایی از منازعه و همکاری را رقم بزنند. نوع کنش متفاوت بازیگران درگیر در این بحران را می­توان به­وضوح از تعاملات و تقابلات روسیه و ترکیه در قبال یکدیگر دید. در واقع، جهت­گیری متفاوت روسیه و ترکیه در قبال یکدیگر سبب گردیده تا بحران سوریه نوعی تعارض و تقابل قابل توجه میان این دو بازیگر ایجاد نموده که در کنش آنها نسبت به یکدیگر در منطقه قفقاز نیز تاثیرگذار بوده است. از این رو، مقاله حاضر تلاش دارد تا ابعاد تعارض و بعضا همکاری روسیه و ترکیه در بحران سوریه را مشخص نموده و ابعاد تاثیرگذاری آن بر تحولات این دو در منطقه قفقاز را مشخص نماید. لذا، پرسش اصلی مدنظر این است که کنش متعارض روسیه و ترکیه در قبال بحران سوریه چگونه بر نقش­آفرینی آنها در منطقه قفقاز تاثیرگذاشته است. در پاسخ با به کارگیری روش          توصیفی- تحلیلی و جمع‌آوری منابع به صورت کتابخانه‌ای و با استفاده از فضای مجازی، توضیح داده خواهد‌شد که بحران سوریه موجب واگرایی و رویارویی جدی میان روسیه و ترکیه گردیده و این مسئله موجب تعمیق واگرایی آنها نسبت به کنش­های یکدیگر در منطقه قفقاز شده است.

کلیدواژه‌ها

- اشرافی، اکبر و بابا زاده، امیر سعید(1394)، "سیاست خارجی روسیه و آمریکا نسبت به بحران سوریه"، فصلنامه مطالعاتروابطبین‌الملل، سال هشتم، شماره 32، زمستان، تهران.
- بیات، ناصر(1390)، "نقش ترکیه در تحولات خاورمیانه با تأکید بر تحولات سوریه"، فصلنامه ره‌نامهسیاستگذاری، سال دوم، شماره دوم، تابستان، تهران.
- پروین، خیر ا... و فقفوری بیلندی، محمدصادق(1391)، " اجرای حق تعیین سرنوشت توسط ملت‏ها: مطالعه موردی سوریه" ، فصلنامه مطالعاتحقوقبشراسلامی، سال اول، شماره 2، تهران.
- جانسیز، احمد و دیگران(1393)، "رویارویی ایران و عربستان در بحران سوریه"، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره 12، تهران.
- دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امورخارجه(1386)، کتاب سبز ترکیه، تهران: انتشارات وزارت امورخارجه.
- رجبی، سهیل(1391)، "واکاوی جایگاه و نقش استراتژیک سوریه در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی"، فصلنامه 15 خرداد، سال دهم، شماره 34، تهران.
- زرگر، افشین(1386)، رقابت قدرتهای بزرگ در قفقاز و آثار آن بر امنیت منطقه ای، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال 16 ، شماره 5.
- زهرانی، مصطفی و فرجی لوحه­سرا، تیمور(1393)، منابع بین­المللی راهبرد امنیت ملی 2020 فدراسیون روسیه، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 20، شماره 85.
- زهرانی، مصطفی و فرجی لوحه­سرا، تیمور(1394)، رویکرد ژئوپلیتیک فدراسیون روسیه در بحران سوریه، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 22، شماره 94.
- شیرازی، حبیب الله(1382)، سیاست و حکومت در آسیای مرکزی، نشر قومس.
- عزتی، عزت الله(1389)، ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم، انتشارات سمت.
- فلاحت پیشه، حشمت الله و دیگران(1394)، سیاست خارجی ترکیه در قفقاز جنوبی و منافع ایران و روسیه، فصلنامه پژوهش‏های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 12، بهار.
- فولر، گراهام (1379)، قبله عالم: ژئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران: انتشارات مرکز.
- کوشکی، محمدصادق و کریمی، محجوبه(1393)، "پارادوکس‌های سیاست خارجی آمریکا در بحران سوریه"، فصلنامه روابط بین‌الملل، دوره 7 ، شماره26.
- کاظمی، احمد(1384)، امنیت در قفقاز جنوبی، تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر، تهران.
- مجتهدزاده، پیروز(1382)، ایده­های ژئوپلیتیک: واقعیت­های ایرانی، فصلنامه مطالعات ملی،  شماره15.
- میرزاده کوهشایی، مهدی(1393)، " استراتژی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه؛ سناریوها و پیامدها"، فصلنامه دفاع مقدس، سال سوم، شماره 11، تهران.
- نیاکویی، سیدامیر و بهمنش، حسین(1391)، "بازیگران معارض در بحران سوریه، اهداف و رویکردها"، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره 4.
- هدایتی، مهدی و پینکُفتسف، رمان‏ ولادیمیروویچ(1394)، "الگوهای رفتاری روسیه و آمریکا در مدیریت بحران‌های منطقه‌ای؛ مطالعه موردی بحران سوریه"، فصلنامه پژوهش‌هایراهبردیسیاست، سال سوم، شماره 12.
 -  Karakullukçu, Memduh and Trenin, Dmitri (2014), “Exploring the Prospects for Russian-Turkish Cooperation in a Turbulent Neighborhood”, Global Relations Forum-Carnegie Moscow Center.
- Botobekov, Uran (2016), “ISIS and Central Asia: A Shifting Recruiting Strategy”, Available at:http://thediplomat.com/2016/05/isis-and-central-asia-a-shifting-recruiting-strategy/, Accessed on: 14 March/2016.
- Kaya, M.K, (2009), “The Eastern Dimiension in Turkish Foreign Policy Grows”, Turkish Analyst, VOL.2, NO. 18.
- Blanchard, Christopher (2015), “Armed Conflict in Syria: Overview and U.S. Response”, Congressional Research Service, Available at: https://www.fas.org/sgp/crs/mideast/RL33487.pdf, Accessed on: 21 March/2016.
- Gorenburg, Dmitry (2012),”Why Russia Supports Repressive Regimes in Syria and the Middle East”, PONARS Eurasia Policy Memo No. 198, Availibale at: https://www.gwu.edu/~ieresgwu/assets/docs/ponars/pepm198.pdf Accessed on: 29 Jun/ 2016.
- Hampton, Kelsey. (2014), “Doctrinally and Politically Opposed on the Battlefield in Syria: Iran and Saudi Arabia’s Cold War in the Middle East”, Merton Press.
- Khashanah, Khaldoun (2014), “The Syrian Crisis: a Systemic Framework”, Contemporary Arab Affairs, Vol. 7, No. 1, Available at:
 http://dx.doi.org/10.1080/17550912.2014.881006, Accessed on: 25 April/2016.
- Lewis, Paul (2013), “Iran Warns West Against Military Intervention in Syria”, The Guardian,
- Nakamura, Satoru (2013), “Saudi Arabian Diplomacy During the Syrian Humanitarian Crisis”, IDE-JETRO:Institute of  Developing Economics, Avalibale at: http://www.ide.go.jp/Japanese/Publish/Download/Seisaku/pdf/201307_mide_13.pdf, Accessed on: 23 Jun/ 2016.
- Odendahl, Nathan (2015), “The Syrian Crisis and Israeli Security Challenges”, Wilson center, Available at: https://www.wilsoncenter.org/event/the-syrian-crisis-and-israeli-security-challenges, Accessed on: 25 March/2016.
- Rabinovich, Itamar (2012), “Israel’s View of the Syrian Crisis”, The Saban Center at Brookings, ANALYS I S PAPER Number 28, Available at: http://www.brookings.edu/~/media/research/files/papers/2012/11/israel-syria-rabinovich/rabinovich-web-final.pdf, Accessed on: 25 Jun/2016.
- Rabinovich, Itmar (2011), “Israel's Dilemma in Damascus”, Foreign Affairs, Available at: https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2011-04-10/israels-dilemma-damascus, Accessed on: 25 March/2016.
- Shezaf, Hagar (2016), “Israel Sees Increased Risks in Syria as Iranian Influence Grows”, Middle East Eye,
- W.Parker, John (2015), “Understanding Putin Through a Middle Eastern Looking Glass”, Institute for National Strategic Studies, National Defense University.
- William Samii, Abbas (2008), “A Stable Structure on Shifting Sands: Assessing the Hezbollah-Iran-Syria Relationship’’, The Middle East Journal, 62(1).