این مقاله با هدف بررسی روابط تهران و مسکو در دو دهه کنونی و نگاه دو دولت به یکدیگر، همکاریهای آنها را در عرصههای اقتصادی، فنی، نظامی، منطقهای و بین المللی و سرانجام، ...
بیشتر
این مقاله با هدف بررسی روابط تهران و مسکو در دو دهه کنونی و نگاه دو دولت به یکدیگر، همکاریهای آنها را در عرصههای اقتصادی، فنی، نظامی، منطقهای و بین المللی و سرانجام، سفر پوتین به تهران به عنوان نقطه اوج تعاملات می پردازد. مطالب مورد مطالعه این نوشته نشان می دهد که روابط دو دولت ایران و روسیه در دوره پساهمسایگی، به دلیل درک دو طرف از وضعیت ژئوپلتیک نوین و نیز مجموعهای از نیازهای داخلی متقابل و فشارهای ناشی از نظام بین المللی، بستر مناسبی برای همکاری پیدا کرده، اما هنوز بخاطر ذهنیتهای تاریخی و ناکارآمدیهای بوروکراتیک٬ آنچنان که شایسته است،گسترش نیافته است.
بررسی رفتار و عملکرد جمهوریهای آسیای مرکزی پس از فروپاشی شوروی سابق نشان میدهد این کشورها جهتگیریها و استراتژیهای متفاوت و گاهی از اوقات متضادی را در سیاست خارجی خود اتخاذ نمودهاند. ...
بیشتر
بررسی رفتار و عملکرد جمهوریهای آسیای مرکزی پس از فروپاشی شوروی سابق نشان میدهد این کشورها جهتگیریها و استراتژیهای متفاوت و گاهی از اوقات متضادی را در سیاست خارجی خود اتخاذ نمودهاند. از جمله میتوان به استراتژی اتحاد و ائتلاف با دیگر کشورها اشاره نمود که با توجه به ضعف بنیادی در بیشتر زمینههای سیاسی، امنیتی، اقتصاد داخلی و نیز با توجه به تهدیدات امنیتی که از ناحیه روسیه متوجه آنها بود، به عنوان یک استراتژی کلی همواره در دستور کار دیپلماسی دولتهای منطقه بودهاست. با این وجود اتحادها و ائتلافها در این منطقه با توجه به تغییرات ناگهانی در جهت گیریهای این کشورها از دوام و قوام کافی برخوردار نبوده است. با این توضیح، سوٌال این مقاله آن است که اصولاً دیدگاه و نگرش حکومتهای منطقه آسیای مرکزی به اتحادها و ائتلافها چگونه است؟ در پاسخ به این سوٌال باید اشاره داشت علیرغم وجود تهدیدات داخلی و خارجی که متوجه این کشورها می باشد، بدلیل این که در حال حاضر بیشترین تهدیدات از ناحیه داخل و آن هم علیه "حکومتهای" جمهوریهای آسیای مرکزی است، لذا رهبران منطقه همکاری در قالب اتحادها را براساس میزان کمکی که به حفظ و بقای "حکومت" آنها مینماید، میسنجند. درواقع "امنیت رژیم" مسئلهای است که حکومتهای منطقه بیشترین اولویت را در سیاستهای داخلی و خارجی خود برای آن قائل هستند. بر این اساس ملاحظه میگردد، توافقات و اتحادها در منطقه آسیای مرکزی زمانی شکل میگیرند و زمانی دیگر دچار رکود میشوند و تنها اتحادهایی که بیشترین کمک را به حفظ حکومتهای رهبران منطقه بنمایند از دوام پایدارتری برخوردار خواهند بود.
به دلیل تجزیه بخشی از خاک ایران توسط روسیه در قرن نوزدهم و اساساً روابط استعماری ایران با قدرتهای بزرگ در قرن نوزدهم و اشغال ایران در دو جنگ جهانی اول و دوم، دیدگاه ...
بیشتر
به دلیل تجزیه بخشی از خاک ایران توسط روسیه در قرن نوزدهم و اساساً روابط استعماری ایران با قدرتهای بزرگ در قرن نوزدهم و اشغال ایران در دو جنگ جهانی اول و دوم، دیدگاه ایرانیان به قدرتهای بزرگ، خصوصاً نسبت به روسیه منفی است. اما این ذهنیت منفی صرفاً ناشی از رویدادهای تاریخی نیست، بلکه یکی از دلایل چنین ایستار ذهنی متأثر از فرهنگ سیاسی و سبک تاریخنگاری در ایران است که پدیدههای سیاسی و تاریخی به صورت تک عاملی و با صبغه فرهنگی ایرانیان مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد و بخش زیادی از قصورات داخلی و کاستیهای فرهنگی فرافکنی میگردد. با توجه به روانشناسی انسانها که همیشه حوادث منفی را برجسته تر از حوادث مثبت ارزیابی میکنند، این قضیه در روابط ایران و روسیه نیز صدق میکند و تاریخنگاری غالب در ایران سعی در اغماض و در حاشیه قرار دادن حوادث مثبت روابط دو کشور دارد. در شکل گیری ذهنیت یک ملت نسبت به دیگران، فقط رویدادها نقش ندارند، بلکه نوع روایت نیز بسیار حایز اهمیت است. ذهنیت ایرانیان به روسیه هر چه که باشد، این کشور یک واقعیت ژئوپلیتیک برای ایران است و داشتن رابطه اصولی و دراز مدت با این همسایه اجتناب ناپذیر است. برای رسیدن به این هدف، بستر سازی فرهنگی و تجدید نظر در سبک تاریخنگاری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش از طریق تحلیل محتوای کتاب تاریخ دبیرستان، نقل قول نخبگان و نظرسنجی از دانشجویان، اولاً دیدگاه کلی ایرانیان نسبت به روسیه ارزیابی میگردد؛ ثانیاً در تبیین چرایی این دیدگاه، یکی از علل آن فرهنگ سیاسی غالب و سبک تاریخنگاری جستجو میشود.
پوتین از ابتدای به دست گرفتن قدرت دستیابی به جایگاهی بایسته در معادلات جهانی و بازیابی موقعیت «قدرت بزرگ» روسیه را هدف اصلی دولت خود اعلام و با اتکاء به رویکردی واقعبینانه توانست روند صعودی منزلتیابی ...
بیشتر
پوتین از ابتدای به دست گرفتن قدرت دستیابی به جایگاهی بایسته در معادلات جهانی و بازیابی موقعیت «قدرت بزرگ» روسیه را هدف اصلی دولت خود اعلام و با اتکاء به رویکردی واقعبینانه توانست روند صعودی منزلتیابی این کشور در سلسله ترتیبات نظام جهانی را به طور نسبی تا پایان ریاستجمهوری خود حفظ کند. تأکید روسیه در این دوره بر ضرورت بازتوزیع قدرت و تلاش آن برای مکانیابی مناسبتر در ساختار نظام بینالملل، باعث انگیختهشدن نگرانیِ امریکا از امکان تغییر ساختار نظام بینالملل و تضعیف موقعیت برتر خود در آن شد و این مسئله با ایجاد بستر بروز رفتارهای سلبی از سوی امریکا دور جدیدی از تنش در روابط روسیه و این کشور را سببشد که در نوشتار حاضر در حد توان به عللو چگونگی بروز این تنشها پرداخته خواهدشد.
آنچه در جهان امروز از اهمیت بسزایی برخوردار شده است، وجود منابع نفت و گاز در کشورها است که نه تنها دغدغه دولتمردان را برای توسعه نفت و گاز افزایش می دهد؛ بلکه توجه کشورهای مصرف کننده ...
بیشتر
آنچه در جهان امروز از اهمیت بسزایی برخوردار شده است، وجود منابع نفت و گاز در کشورها است که نه تنها دغدغه دولتمردان را برای توسعه نفت و گاز افزایش می دهد؛ بلکه توجه کشورهای مصرف کننده را نیز به خود معطوف می سازد. رشد و توسعه اقتصادی همواره یکی از شعارهای دولتها بوده و استفاده از منابع خدادادی نفت و گاز یکی از راههای رسیدن به رشد و توسعه است.
بحث وجود نفت و گاز در منطقه خزر در چند سال اخیر به یکی از مسایل مهم منطقه ای و فرامنطقهای تبدیل شده، به گونه ای که حضور شرکتهای بزرگ نفتی در منطقه و تاثیر آنها بر منطقه را نمی توان نادیده گرفت. موقعیت ویژه و خاص ژئوپلیتیکی ایران و قرار گرفتن سومین حوزه بزرگ انرژی خیز در شمال کشور فرصتهایی جهت تحقق منافع ملی ایران در منطقه مطرح کرده است. از این رو همواره این سئوالات مطرح است که ذخایر نفت و گاز خزر چگونه می تواند موجبات بهبود و تاثیر گذاری بر منافع ملی ایران را فراهم کند؟ و فرصتهای قابل بهره برداری در این زمینه کدامند؟
در این مقاله سعی بر آن است تا چشم اندازی از توسعه نفت و گاز منطقه خزر از نظر ایران و تاثیر آن بر منافع کشور در این منطقه پرداخته شود.
با انحلال پیمان ورشو و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، موضوع گسترش ناتو به شرق بهیک موضوع مهم بینالمللی تبدیل گردید و نگرانی عمدهای را برای برخی ...
بیشتر
با انحلال پیمان ورشو و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، موضوع گسترش ناتو به شرق بهیک موضوع مهم بینالمللی تبدیل گردید و نگرانی عمدهای را برای برخی از کشورها نظیر روسیه، چین و ایران ایجاد نمود. اما ناتو در آستانه ورود به قرن21 ، با تعریف مجدد از نقش بینالمللی و فلسفه وجودی خود؛ همچنین تجدید ساختار، تعیین وظایف، راهبردها ومأموریتهای جدید متناسب با شرایط نظام بینالملل، منافع خود را در گسترش به این منطقه و دیگر مناطق از جمله اروپای شرقی دید.کشورهای اروپای شرقی و منطقه قفقاز جنوبی نیز با نگاهی مثبت، به منظور تضمین امنیت و ثبات خود، از گسترش ناتو استقبال نموده و عضویت در ناتو را در اولویت خود قراردادند در میان کشورهای منطقه قفقاز جنوبی، گرجستان تمایل به مراتب بیشتری از سایر کشورهای منطقه جهت، عضویت در ناتو نشان دادهاست و در این راستا گامهای عملیتری نیز برداشته است و انتظار داشت در نشست سران ناتو در بخارست در آوریل 2008 برای عضویت در ناتو دعوت گردد و حتی تأیید عضویت خود به ناتو را تا سال 2009 کسب کند که این مهم محقق نگردید. بازیگران دیگر نظیر روسیه و جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به تهدیداتی که گسترش ناتو به منطقه قفقاز جنوبی متوجه آنها است، همواره با حساسیت خاص تحولات مربوطه را دنبال نموده و همچنان از آن بعنوان تهدید بر منافع و امنیت ملی خود نگریسته و با این مهم مخالفت نموده اند. مقاله حاضر چشم انداز الحاق گرجستان به ناتو و تبعات گسترش آن به منطقه قفقاز جنوبی برای کشورهای منطقه بویژه روسیه و جمهوری اسلامی ایران را مورد مطالعه قرار میدهد.
تسلطروسیه تزاری، اتحاد شوروی و بعد فروپاشی اتحاد شوروی تاثیرات عمیقی بر اقتصاد منطقه آسیای مرکزی داشته است. بطوری که کشورهای این حوزه ابتدا از یک اقتصاد شبانی به اقتصاد متمرکز و برنامه ریزی شده و سپس ...
بیشتر
تسلطروسیه تزاری، اتحاد شوروی و بعد فروپاشی اتحاد شوروی تاثیرات عمیقی بر اقتصاد منطقه آسیای مرکزی داشته است. بطوری که کشورهای این حوزه ابتدا از یک اقتصاد شبانی به اقتصاد متمرکز و برنامه ریزی شده و سپس طی یک دوره انتقالی به طرف یک اقتصاد بازار آزاد حرکت کردند. در راستای این تحولات شبکههای مافیایی که از حمایتهای دولتی نیز استفاده میکردند جهت کسب سود به انواع تجارتهای غیر قانونی و پر سود مانند مواد مخدر و فحشاء روی آوردند.
از سوی دیگر ضعف داخلی دولتهای آسیای مرکزی در کنترل مرزها، فقر فزآینده و مجاورت با افغانستان به عنوان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر باعثگردید علاوه بر اینکه این کشورها به عنوان یک مسیر امن جهت انتقال مواد مخدر قرارگیرند، اقتصاد آنان بشدت تحت تاثیر این تجارت غیر قانونی ولی پرسود واقع شود.
مقاله زیر سعی دارد ابعاد و اثرات این بحران را بر اقتصاد کشورهای آسیای مرکزی بررسی نماید.