نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه عرفانی ¹
• اکبر ولی زاده ²

¹ فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

² گروه مطالعات منطقه ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

قفقاز جنوبی همواره مورد توجه قدرت‌های بزرگ بوده است و پس از فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991 به صحنه‌ای برای رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل شده است. ایران و روسیه از جمله کشور‌هایی هستند که قفقاز جنوبی را مورد توجه قرار داده و برای گسترش نفوذ خود در این منطقه تلاش کرده‌اند. این منطقه برای هر دو کشور ایران و روسیه دارای اهمیت راهبردی است. یکی از بحران‌های مهم قفقاز جنوبی، بحران قره‌باغ است که در طول تاریخ مراحل مختلفی داشته است. جنگ اول قره‌باغ از سال 1991 تا 1994 ادامه داشته است. جنگ دوم قره‌باغ نیز در 27 سپتامبر 2020 آغاز شد و به مدت 44 روز ادامه یافت. به باور نگارندگان مفهوم «نوار شکننده» می‌تواند چارچوب مفیدی برای واکاوی رویکرد ایران و روسیه در قبال جنگ‌ اول و دوم قره‌باغ باشد. در این پژوهش، قفقاز جنوبی به عنوان نوار شکننده در نظر گرفته شده است. نگارندگان در پاسخ به این سوال که «دو کشور ایران و روسیه در برابر جنگ‌ اول و دوم قره‌باغ چه رویکردی داشته‌اند و چه عواملی بر رویکرد آن‌ها تأثیرگذار بوده است؟» این فرضیه را مطرح می‌کنند، «عواملی مانند علاقه‌مندی به حفظ استقلال و امنیت منطقه‌ای، میانجی‌گری در منازعات منطقه‌ای، رقابت با قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی، عوامل داخلی هر کشور و نیاز به تحقق منافع ملی، در رویکرد ایران و روسیه در قبال جنگ اول و دوم قره‌باغ تأثیرگذار بوده است». برای پاسخ به این پرسش، از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

• ایران
• روسیه
• قره‌باغ
• قفقاز جنوبی
• نوار شکننده