نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدحسن شیخ الاسلامی ¹
• صارم شیراوند ²

¹ دانشیار دانشکده روابط بین الملل

² دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای

چکیده

گرایش­های سیاسی جمهوری­های اتحاد جماهیر شوروی، پس از فروپاشی در سه دسته « گرایش به مرکز و پیگیری سیاست­های هم­سو با روسیه مثل بلاروس»، «پیگیری سیاست بینابین» و «سیاست­های ضدروسی و همسو و نزدیک به غرب» قابل تقسیم است. اوکراین در دوران پساشوروی نظربه­ اهمیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک آن به یک حوزه کشمکش میان غرب و روسیه مبدل شده است. درگیری و کشمکشی که شکاف­های هویتی اوکراین بسترساز ورود قدرت­های بزرگ فرامنطقه­ای به آن شده است و معمای امنیتی و عدم‌قطعیت در روابط قدرت­های بزرگ نیز به­عنوان پیامد ساختار آنارشیک نظام بین­المللی بر پیچیدگی­های آن افزوده است. سوال مقاله این است که چرا و چگونه اوکراین در بینش ژئوپلیتیک و سیاست امنیتی فدراسیون روسیه دارای نقشی مهم است؟ و اساسا چرا امنیت روسیه متأثر از تحولات ژئوپلیتیک اوکراین است؟ فرضیه مقاله عبارت است از اینکه روسیه در سیاست­گذاری امنیتی خود در جهان پساتاریخی، همچنان بر دو عنصر ذهنیت تاریخی و ژئوپلیتیک تأکید دارد به­همین دلیل کدهای ژئوپلیتیک مناطق پیرامونی (خارج نزدیک)را با منافع خود تعریف می­کند و امنیت خود را طبق نظم ژئوپلیتیک  مطلوب خود تعریف می­کند، لذا روس‌ها به اوکراین نگاه محوری دارند، انتخاب کدهای ژئوپلیتیک غرب­گرا، باعث کاهش قدرت و تنزل جایگاه بین­المللی روسیه در نظام بین­الملل و ورود غرب به حوزه سنتی ژئوپلیتیک  این کشور و در نهایت تهدید جدی برای امنیت ملی آن می­گردد و ازطرفی دیگر، قرارگیری اوکراین در مدار ژئوپلیتیک روسیه به­معنای وجود یک منطقه حائل جهت جلوگیری از گسترش تهدیدهای امنیتی با محوریت غرب، علیه جایگاه و نفوذ منطقه­ای و بین­المللی این کشور است. 

کلیدواژه‌ها

• اوکراین
• روسیه
• امنیت و ژئوپلیتیک انتقادی