نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

در دوران پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی افزایش نفوذ غرب در حوزه ­های ژئوپلیتیک- امنیت روسیه یکی از عوامل موثر در نوع تعامل مسکو با کشور­های غربی و به ویژه ایالات متحده آمریکا بوده است. محرک­ هایی مانند گسترش اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) به شرق، ترویج دموکراسی در فضای پس از شوروی و ابتکار مشارکت شرقی با هدف گسترش روابط اقتصادی اروپا با جمهوری­ های استقلال‌یافته در شکل­ گیری دوگانه اختلاف-همکاری بین روسیه و غرب نقش داشته­ اند. آخرین مورد از تلاش ­های غرب برای افزایش نفوذ در فضای پس از شوروی بحران اوکراین و متعاقب آن انضمام شبه جزیره کریمه از سوی روسیه بود. این بحران وجه اختلاف­ آمیز روابط روسیه و غرب را برجسته کرده و منجر به این گردید که موضوع جنگ سرد جدید در روابط دو طرف مطرح گردد. با توجه به این مقدمه سوال اصلی مقاله حاضر حاکی از این است که از سال 2014 به بعد روسیه چه الگویی را برای تعامل با نظام بین­ المللی و به ویژه غرب اتخاذ کرده است و این الگوی رفتاری دارای چه ویژگی­‌هایی است؟ در پاسخ به این پرسش، نگارندگان استدلال می­ کنند، روسیه از سال  2014 به بعد راهبرد توازن قوا را به عنوان الگوی رفتاری خود برای مواجهه با نظام بین­ المللی و غرب اتخاذ کرد و مهم ­ترین ویژگی­ های توازن قوای روسیه، مقابله­ ای (مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا) واقع­ گرایانه (پذیرش آمریکا و چین به عنوان بازیگران اصلی) تکیه بر موازنه سخت و نرم و در نهایت منطقه‌­گرایانه است. مقاله حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی به نگارش در آمده است.

کلیدواژه‌ها

- آقایی، داوود و راهدار، حسین (1394)، «نقش سازمان همکاری شانگهای در برقراری نظم مبتنی بر موازنه قدرت در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 8، شماره 2.
- امیدوارنیا، محمدجواد (1383)، «عوامل غیرسنتی مؤثر بر امنیت در آسیای مرکزی: دیدگاه چین»، مجموعه مقالات دهمین همایش بین­المللی آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
- امیراحمدیان بهرام و صالحی دولت­آباد، روح­اله (1392)، «اهداف و راهبردهای سیاست خارجی چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 84.
- امیراحمدیان بهرام و صالحی دولت­آباد، روح­اله (1395)، «ابتکار جاده ابریشم جدید چین (اهداف، موانع و چالش­ها)»،  فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، سال نهم، شماره 36.
- بوزان باری (1378)، مردم، دولت­ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- بوزان باری (1379)، «آشنایی با مکتب کپنهاگ در حوزه­ مطالعات امنیتی»، (گفتگو)؛ فصلنامه­ مطالعات راهبردی، سال دوم، شماره­ سوم.
- بوزان باری و ویور، الی (1388)، مناطق و قدرت­ها، ترجمه رحمان قهرمان­پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- پاتنگر، جان (1389)، اسلام­گرایی و ایدئولوژی در آسیای مرکزی، مترجمین: رضا سیمبر و ارسلان قربانی شیخ­نشین، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
- جانسیز، احمد و فرضی، مجید (1395)، «نقش مسلمانانِ سین­کیانگ در همگرایی و واگرایی جمهوری اسلامی ایران و چین»، اولین همایش بین­المللی بحران­های ژئوپلیتیکی جهان اسلام، 24 و 25 آبان­ماه، تهران.
- چانگ­­چینگ، جائو و گوانگ­چنگ، شینگ و گوانگ­جی، سوان (1379)، چین و آسیای مرکزی (مناسبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی)، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران: مؤسسه ­مطالعات خزر.
- رفیع، حسین و بختیاری جامی، محسن (1392)، «استراتژی آمریکا در تقابل با نفوذ اقتصادی وسیاسی_امنیتی چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه­ مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 83.
- رفیع، حسین و جانباز، دیان و شیرخانی، آمنه (1388)، «آسیای مرکزی: منطقه­ای پویا برای فعالان امنیتی»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال دوم، شماره 3، صص 61-76.
- رمضانی بونش، فرزاد (1392)، «جدایی­طلبی در سین­کیانگ و رویکرد چینی­سازی پکن»، خبرگزاری فارس، تاریخ دسترسی: تیر 1397، قابل دسترسی در:
- رمضانی بونش، فرزاد (1395)، «نگاه هراس­گونه چین به داعش در افغانستان»، خبرگزاری فارس، تاریخ دسترسی: اردیبهشت 1397، قابل دسترسی در:
- روزنامه شرق (1395)، «وضع قوانین تازه علیه مسلمانان چین»، سال چهاردهم، شماره 2746، 18 آذر.
- زارع، محمد (1395)، «تعادل ژئواستراتژیک و جایگاه آسیای مرکزی در سیاست خارجی چین»، مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا، تاریخ دسترسی: شهریور 1397، قابل دسترسی در:
- سلیمی، حسین و هفت آبادی، مریم (1387)،«ملاحظات امنیتی­_سیاسی چین در آسیای مرکزی 2005-1991»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 1، شماره 2.
- شریعتی­نیا، محسن (1388)، «اویغورها مسلمانان فراموش شده»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ دسترسی: شهریور 1397، قابل دسترسی در:
- شفیعی، مریم (1396)،«گاردین: تغییر اجباری نام کودکان مسلمان چین»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ دسترسی: مرداد 1397، قابل دسترسی در:
- شکاری، عبدالقیوم (1385)، «مبارزه با تروریسم و جنبه­های متعارض آن در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال پانزدهم، دوره چهارم، شماره 56.
- عسگری، محمود (1382)، «منطقه ­گرایی و پارادایم امنیت منطقه­ای»، فصلنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 187 و 188.
- علمایی­فر، ابوالفضل (1396)، جامعه، سیاست و اقتصاد در چین امروز، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران، چاپ اول.
- قاسمی، مصطفی (1386)، «بررسی عوامل همگرایی و واگرایی روسیه، چین و هند در قالب سازمان همکاری شانگهای»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 57.
- کرمی، جهانگیر و عزیزی، حمیدرضا (1392)، «روابط امنیتی چین با آسیای مرکزی: از پیوندهای امنیتی تا مجموعه امنیتی منطقه­ای»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال ششم، شماره 12.
- کولایی، الهه (1385)، «سازمان همکاری شانگهای و امنیت آسیای مرکزی»، پژوهش علوم سیاسی، شماره سوم.
- محمودزاده، مهدی (1389)، «چین بازیگری مهم در تحولات آسیای مرکزی»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ دسترسی: اردیبهشت 1397، قابل دسترسی در:
- مرادی، فتح­­اله (1387)، «سازمان همکاری شانگهای: قدرتی توازن­بخش»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقار، شماره 62.
- موری، سپاستیانو و تاستی، لئوناردو (1395)، «خیزش افراط­گرایی در آسیای مرکزی؟ ثبات در هارتلند برای اوراسیای امن»، ترجمه هوشمند مشایخی، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی، دوره x، شماره xx، سال 1396.
- وردی­نژاد، فریدون و علمایی­فر، ابوالفضل و قاضی­زاده، شهرام (1390)، اژدهای شکیبا؛ چین دیروز، امروز و فردا، تهران: انتشارات اطلاعات.
- هوشمند، حسین (1393)، «سین­کیانگ و تهدیدی به نام افراط­گرایی؛ سرکوب مسلمانان در چین موجب ظهور داعش می­شود»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ دسترسی: شهریور 1397، قابل دسترسی در:
http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1944870/                                                               
 - Brown, Kathleen (2017), "Xinjiang’s Socio-Economic Development: The Role
of OBOR", European Institute for Asian Studies, EIAS Briefing Seminar, Event Report.
- China Expands Recall of Passports to Uyghurs Outside of Xinjiang, Radio Free
Asia, 8 December 2017, Available at:
- Duan, Jinhui & Wei, Shuying & Zeng, Ming & Ju, Yanfang (2016), "The
Energy Industry in Xinjiang, China: Potential, Problems, and Solutions", POWER Magazine.
- Fuller, Graham E. & Starr, S. Fredrick (2001), The Xinjiang Problem, Central
Asia_Caucasus Institute, The John Hopkins University.
- Holdstock, Nick (2014), "Islam and Instability in China’s Xinjiang",                    The Norwegian Peacebuilding Resource Centre (NOREF), Noref Report.
- Idrees, Muhammad (2016), "Radicalization and Violent Extremis in Central
Asia and Afghanistan", Norwegian Institute of International Affairs, Central Asia Policy Briefs, No. 41.
- Kaczmarski, Marcin (2016), "‘Silk Globalisation’ China’s Vision of
International Order", Centre for Eastern Studies, Point of View, Number 60.
 
- Lynn, Adam (2018), "App Targeting Uyghur Population Censors Content, Lacks Basic Security", Open Technology Fund (OTF), 9 April 2018, Available at: https://www.opentech.fund/news/app-targeting-uyghur-population-censors-content-lacks-basic-security/, Accessed on: 8/10/2018.
- Meyer, Patrik (2016), "China’s De-extremization of Uyghurs in Xinjiang", International Security.
- Mumford, Andrew (2018), "Theory-Testing Uyghur Terrorism in China", Erspectives on Terrorism, Volume 12, Issue 5.
- Patrick, Shawn M. (2010), "The Uyghur Movement: China’s Insurgency in Injiang", Monograph of School of Advanced Military Studies (SAMS).
- Qio, Emily (2014), "Ethnic Conflict in Xinjiang: A Multifaceted Evaluation", he Monitor.
- Rolland, Nadege (2017), "China’s ‘Belt and Road Initiative’: Underwhelming or Game-Changer?", Routledge, The Washington Quarterly.
- Rumer, Eugene B. & Trenin, Dmitri & Zhao, Huasheng (2007), Central Asia:
Views from Washington, Moscow and Beijing, M.E. Sharpe, Routledge.
- Warikoo, K. (2016), "Xinjiang _China’s Northwest Frontier", Routledge,
University of California, San Diego.
- Wei, Shan & Cuifen, Weng (2012), "China’s New Policy in Xinjiang and its
Challenges", East Asian Institute, National University of Singapore.
- Wong, Edward (2016), "Police Confiscate Passports in Parts of Xinjiang, in
Western China", New York Times, 1 December 2016, Available at:
- Wong, Ming T. (2003), "Xinjiang and China’s National Security: Counter-
Terrorism or Counter-Separatism?"  , U.S. Army War College.
- Wu, Xiaogang & Song, Xi (November 2013), "Ethnicity, Migration, and Social
Stratification in China: Evidence from Xinjiang Uyghur Autonomous Region", Population Studies Center, Research Report.
- Yin, Weiwen (2015), "The Natural Resource Curse in Xinjiang", CEU Political
Science Journal, Feb-Apr2015, Vol. 10, Issue 1/2.
- Zimmerman, Thomas (2015), "The New Silk Roads: China, the U.S., and the
Future of Central Asia", Center on International Cooperation, New York University.