نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مطالعات روسیه دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته مطالعات روسیه دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

اگرچه غرب در سده‌های اخیر مسأله اصلی بسیاری از جوامع و دولت‌ها بوده، اما این موضوع در نسبت با روسیه بسیار بنیادین و متفاوت بوده است. از سده پانزدهم میلادی تا کنون حدود پنج سده است که روسیه در پرتو تحولات ناشی از نوزایی اروپا قرار گرفته و به تعبیری در حاشیه آن، گاه در تعامل و گاه نیز در تقابل با آن به زیست خود ادامه داده است. موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی و مذهبی روسیه پیوستگی‌ها و گسستگی‌هایی با غرب داشته که نتایج مهمی در حیات سیاسی و رفتار خارجی این دولت بر جای نهاده و نگاه به غرب را در دوره‌های مختلف به موضوعی اساسی و با نتایج و پیامدهای خاص تبدیل نموده است. با امعان نظر به این موضوع، اینکه دولت‌های روسی چگونه به غرب نگریسته‌اند و این نگرش‌ها چه تأثیری بر رفتار داخلی و خارجی آن ها داشته است و از همه مهم‌تر، علت خاص بودن واکنش‌های دولت‌های روسی و دلایل تبدیل غرب به مسأله اصلی برای این کشور از مهم‌ترین پرسش‌های این نوشتار هستند. فرضیه اصلی این نوشتار آن است که «ریشه‌ رفتار روسیه نسبت به غرب را باید در خصلت پیرامونی‌بودن و سپس در آستانگی آن درک کرد.» در توضیح این ایده نگارندگان باور دارند که روسیه نه توانسته است به غرب ملحق و در آن ادغام شود و نه کاملا از غرب جدا شده و مسیر متفاوتی را در پیش گیرد. 

کلیدواژه‌ها

-  استریکلر، جیمز (1383)، روسیه تزاری، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران، ققنوس.
-   بردیایف، نیکلای (1383)، ریشه کمونیسم روسی و مفهوم آن، ترجمه عنایت‌الله رضا، تهران، نشر خورشیدآفرین.
-   تراس، ویکتور (1384)،  تاریخ ادبیات روس، ترجمه علی بهبهانی، تهران، علمی و فرهنگی
-  دورانت، ویل (1382)، تاریخ تمدن، ترجمه ابوطالب صارمی و دیگران، جلد 4، عصر ایمان، بخش اول، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
-   حائری، عبدالهادی (1367)، نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران ایرانی با دو رویه تمدن غرب، تهران: انتشارات امیر کبیر.
-   سجادپور، محمدکاظم(1372)، «‏کلیسای ارتدکس روسیه: رابطه مذهب و قدرت»‏، فصلنا‏مه آسیای مرکزی و قفقا‏ز، شماره9، ‏تابستان 1372‏.
-   سنایی، مهدی (2001)، نگاهی به روسیه، مسکو، رایزنی فرهنگی.
-  سو، آلوین (1397)، تغییر اجتماعی و توسعه (مروری بر نظریات نوسازی وابستگی و نظام جهانی)، ترجمه محمود حبیبی مظاهری، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-   شانی‌نوف، بریان (1357)، تاریخ روسیه از آغاز تا انقلاب اکتبر، ترجمه و اقتباس دکتر خانبابا بیانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-   شکیبی، ژند (1397)، روسیه و غرب‌انگاری، تهران، انتشارات موسسه مطالعات ایران و اوراسیا.
-   طاهایی گیلان‏، سیدجواد(1372)، بنیا‏دها‏ی تاریخی رژیم روسی (‏پایان‏نامه کارشناسی ارشد) دانشگاه تهران‏، دانشکده حقوق و علوم سیاسی‏.
-   طباطبایی، سید جواد (1385)، تاملی در باره ایران: مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی، تبریز: نشر ستوده.
-  کارردانکوس‏، هلن(1371)‏، شوربختی روس، ترجمه عبدالحسین نیک‏گهر. تهران‏: البرز.
-   کالیستوف، د. پ و دیگران (1361)، تاریخ روسیه شوروی، ترجمه حشمت‌الله کامرانی، تهران: نشر بیگوند.
-   کرمی، جهانگیر (1382)، تحولات سیاست خارجی روسیه و مسأله غرب، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
-   کولایی‏، الهه(1380)، «‏احیا و گسترش احساسات ملی‏گرایانه در روسیه»‏، ا‏طلاعات سیاسی - اقتصادی، سال هشتم‏، شماره80-79.
-   ماله، آلبر(1362)، تاریخ جهان، جلد چهارم، ترجمه عبدالحسین هژیر، تهران: دنیای کتاب.
-   والتر،‏ کلنل‏(1363)، تاریخ روسیه از پیدایش تا 1945، ترجمه نجفقلی معزی‏. تهران‏: ابن سینا.
-   والرشتاین، ایمانوئل (1396)، نظام جهانی مدرن، ترجمه سناالدین سراجی جهرمی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
 - Aron, Leon and Jenson, Kenneth (1994), The Emergence of Russian Foreign Policy. Washington, D.C: U.S. Institute of Peace Press.
-  Croce, Nicholas (2018), «Extended Commentary: Predicting the Fifth Phase: Interpellation, World Systems Theory, and the Fall of Nation-States», International Social Science Review, Volume 94و Issue 1, April 2018.
-  Ledeneva, Alena (2013), Can Russia Modernise? Cambridge University
Press.
-  Riasanovsky, Nicholas (2000), A History of Russia, Oxford, Oxford Uni. Press.
-  Stavrianos, L.S (1981), Global Rift: The Third World Comes of Age Paperback, New York, William Morrow and Company.
-  Wagner, Peter (2008), Modernity as Experience and Interpretation: A New Sociology of Modernity. London, Polity Press.
- Золотарев В. А., Козлов И. А. (2003), Три Столетия Российского флота, В 3 т. Т. 1. , СПб.:ООО «Издательство «Полигон», 624 с.
-  Кудров В.М.(2007), Национальная Экономика России, Учебник, 2-е изд., испр и доп., М., Дело, 544 с.
-  Кудров В.М.(2011), «Экономика России в Европе и Мире: Прошлое, Настоящее и Будущее», Общественные Науки и Современность, № 5. С. 21-33.
-  Мироненко, С. В.(2016), Александр Iи ДекабристыРоссия в Первой Четверти XIX Века.Выбор Пути. М.: Кучково Поле, 400 с.
-  Омельченко, Н. А.(2016),История Государственного Управления: Учебник для Бакалавров, 2е изд., Перераб. и доп. М.,  Издательство Юрайт, 575 с.,  Серия: Бакалавр. Углубленный курс.
-  Парсамов В.С.(2007), История России XVIII- Начало ХХ Века: Учеб. М .: Издотельский Центр «Академия». 480 с.
-  Самохин К.В.(2013), «Политическая Модернизация Россииво  Второй  Половине  XIX Века», Вопросы Современной  Науки  и Практики. Университет им. В.И. Вернадского. №2(46).
- Федоров  В.А.(2009), История России ХIХ- Начало ХХ .в.: 4-е Изд.перераб и доп. М.: Проспект.
-  Фомина А.С.(2003), История Модернизации в России, Учебник. Московский Международный Институт Эконометрики, Информатики, Финансов и Права. М.