نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد مطالعات شرق آسیا، دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله تلاش شده تا تصویری از افراط­ گرایی در ایالت سین­ کیانگ چین، ­زمینه­ ها و عواملِ تشدید کننده آن ارائه شود. علاوه بر این نحوه برخورد و تعامل دولت مرکزی چین با ساکنان این ایالت نیز مطمح ­نظر قرار خواهد گرفت. اختلافات دینی و نژادی ساکنان سین­ کیانگ یعنی اویغورها با ساکنان اصلی کشور چین یعنی قوم هان، در کنار تأثیر­­پذیری از گروه­ های تندرو و اسلام­ گرایان در منطقه آسیای مرکزی از جمله عوامل بروز افراط­ گرایی در سین­ کیانگ می­ باشد.این سرزمین مستعد عدم ­ثبات و برخورد فزاینده بین چینی­ های هان­ نژاد و اویغورهای بومی است، یکی برای استیلا و دیگری برای خودمختاری یا استقلال از اکثریت چینی­ ها.این مقاله با تمرکز بر تأثیرات جریان­ های تندرو در آسیای مرکزی بر تمایلات افراط­ گرایانه و جدایی خواهانه در استان سین­ کیانگ، در پی یافتن پاسخ به این پرسش است که: دولت مرکزی چین برای مهار افراط­ گرایی در استان سین­ کیانگ چه راهبرد­­هایی را در پیش گرفته است؟ در پاسخ باید گفت که دولت چین برای مهار این پدیده، یک استراتژی ترکیبی­ اتخاذ نموده است. در بخش اقتصادی، استراتژی توسعه ­بخشی در مناطق غربی چین دنبال شده؛ در بخش امنیتی سیاست سرکوب و در بخش فرهنگی_اجتماعی سیاست کنترل مذهبی و سیاست تغییر جمعیت از مهم ­ترین اقدامات دولت چین در بُعد داخلی می­ باشد. در بُعد خارجی نیز تقویت روابط اقتصادی با همسایگانِ سین­ کیانگ، سرمایه­ گذاری در بخش­های انرژی این منطقه و طرح راه­ اندازی جاده ابریشم در قالب استراتژی اقتصادی؛ استفاده از ظرفیت ­های سازمان همکاری شانگهای و تلاش برای ایجاد ثبات در کشورهای همسایه سین­کیانگ در قالب استراتژی سیاسی_امنیتی دنبال شده است. روش تحقیق در این مقاله با توجه به ماهیت آن، توصیفی_تحلیلی بوده و دامنه آن نیز آسیای شرقی و مرکزی را در بر خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها

- آقایی، داوود و راهدار، حسین (1394)، «نقش سازمان همکاری شانگهای در برقراری نظم مبتنی بر موازنه قدرت در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 8، شماره 2.
- امیدوارنیا، محمدجواد (1383)، «عوامل غیرسنتی مؤثر بر امنیت در آسیای مرکزی: دیدگاه چین»، مجموعه مقالات دهمین همایش بین­المللی آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
- امیراحمدیان بهرام و صالحی دولت­آباد، روح­اله (1392)، «اهداف و راهبردهای سیاست خارجی چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 84.
- امیراحمدیان بهرام و صالحی دولت­آباد، روح­اله (1395)، «ابتکار جاده ابریشم جدید چین (اهداف، موانع و چالش­ها)»،  فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، سال نهم، شماره 36.
- بوزان باری (1378)، مردم، دولت­ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- بوزان باری (1379)، «آشنایی با مکتب کپنهاگ در حوزه­ مطالعات امنیتی»، (گفتگو)؛ فصلنامه­ مطالعات راهبردی، سال دوم، شماره­ سوم.
- بوزان باری و ویور، الی (1388)، مناطق و قدرت­ها، ترجمه رحمان قهرمان­پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- پاتنگر، جان (1389)، اسلام­گرایی و ایدئولوژی در آسیای مرکزی، مترجمین: رضا سیمبر و ارسلان قربانی شیخ­نشین، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
- جانسیز، احمد و فرضی، مجید (1395)، «نقش مسلمانانِ سین­کیانگ در همگرایی و واگرایی جمهوری اسلامی ایران و چین»، اولین همایش بین­المللی بحران­های ژئوپلیتیکی جهان اسلام، 24 و 25 آبان­ماه، تهران.
- چانگ­­چینگ، جائو و گوانگ­چنگ، شینگ و گوانگ­جی، سوان (1379)، چین و آسیای مرکزی (مناسبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی)، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران: مؤسسه ­مطالعات خزر.
- رفیع، حسین و بختیاری جامی، محسن (1392)، «استراتژی آمریکا در تقابل با نفوذ اقتصادی وسیاسی_امنیتی چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه­ مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 83.
- رفیع، حسین و جانباز، دیان و شیرخانی، آمنه (1388)، «آسیای مرکزی: منطقه­ای پویا برای فعالان امنیتی»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال دوم، شماره 3، صص 61-76.
- رمضانی بونش، فرزاد (1392)، «جدایی­طلبی در سین­کیانگ و رویکرد چینی­سازی پکن»، خبرگزاری فارس، تاریخ دسترسی: تیر 1397، قابل دسترسی در:
- رمضانی بونش، فرزاد (1395)، «نگاه هراس­گونه چین به داعش در افغانستان»، خبرگزاری فارس، تاریخ دسترسی: اردیبهشت 1397، قابل دسترسی در:
- روزنامه شرق (1395)، «وضع قوانین تازه علیه مسلمانان چین»، سال چهاردهم، شماره 2746، 18 آذر.
- زارع، محمد (1395)، «تعادل ژئواستراتژیک و جایگاه آسیای مرکزی در سیاست خارجی چین»، مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا، تاریخ دسترسی: شهریور 1397، قابل دسترسی در:
- سلیمی، حسین و هفت آبادی، مریم (1387)،«ملاحظات امنیتی­_سیاسی چین در آسیای مرکزی 2005-1991»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 1، شماره 2.
- شریعتی­نیا، محسن (1388)، «اویغورها مسلمانان فراموش شده»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ دسترسی: شهریور 1397، قابل دسترسی در:
- شفیعی، مریم (1396)،«گاردین: تغییر اجباری نام کودکان مسلمان چین»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ دسترسی: مرداد 1397، قابل دسترسی در:
- شکاری، عبدالقیوم (1385)، «مبارزه با تروریسم و جنبه­های متعارض آن در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال پانزدهم، دوره چهارم، شماره 56.
- عسگری، محمود (1382)، «منطقه ­گرایی و پارادایم امنیت منطقه­ای»، فصلنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 187 و 188.
- علمایی­فر، ابوالفضل (1396)، جامعه، سیاست و اقتصاد در چین امروز، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران، چاپ اول.
- قاسمی، مصطفی (1386)، «بررسی عوامل همگرایی و واگرایی روسیه، چین و هند در قالب سازمان همکاری شانگهای»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 57.
- کرمی، جهانگیر و عزیزی، حمیدرضا (1392)، «روابط امنیتی چین با آسیای مرکزی: از پیوندهای امنیتی تا مجموعه امنیتی منطقه­ای»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال ششم، شماره 12.
- کولایی، الهه (1385)، «سازمان همکاری شانگهای و امنیت آسیای مرکزی»، پژوهش علوم سیاسی، شماره سوم.
- محمودزاده، مهدی (1389)، «چین بازیگری مهم در تحولات آسیای مرکزی»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ دسترسی: اردیبهشت 1397، قابل دسترسی در:
- مرادی، فتح­­اله (1387)، «سازمان همکاری شانگهای: قدرتی توازن­بخش»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقار، شماره 62.
- موری، سپاستیانو و تاستی، لئوناردو (1395)، «خیزش افراط­گرایی در آسیای مرکزی؟ ثبات در هارتلند برای اوراسیای امن»، ترجمه هوشمند مشایخی، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی، دوره x، شماره xx، سال 1396.
- وردی­نژاد، فریدون و علمایی­فر، ابوالفضل و قاضی­زاده، شهرام (1390)، اژدهای شکیبا؛ چین دیروز، امروز و فردا، تهران: انتشارات اطلاعات.
- هوشمند، حسین (1393)، «سین­کیانگ و تهدیدی به نام افراط­گرایی؛ سرکوب مسلمانان در چین موجب ظهور داعش می­شود»، دیپلماسی ایرانی، تاریخ دسترسی: شهریور 1397، قابل دسترسی در:
http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1944870/                                                               
 - Brown, Kathleen (2017), "Xinjiang’s Socio-Economic Development: The Role
of OBOR", European Institute for Asian Studies, EIAS Briefing Seminar, Event Report.
- China Expands Recall of Passports to Uyghurs Outside of Xinjiang, Radio Free
Asia, 8 December 2017, Available at:
- Duan, Jinhui & Wei, Shuying & Zeng, Ming & Ju, Yanfang (2016), "The
Energy Industry in Xinjiang, China: Potential, Problems, and Solutions", POWER Magazine.
- Fuller, Graham E. & Starr, S. Fredrick (2001), The Xinjiang Problem, Central
Asia_Caucasus Institute, The John Hopkins University.
- Holdstock, Nick (2014), "Islam and Instability in China’s Xinjiang",                    The Norwegian Peacebuilding Resource Centre (NOREF), Noref Report.
- Idrees, Muhammad (2016), "Radicalization and Violent Extremis in Central
Asia and Afghanistan", Norwegian Institute of International Affairs, Central Asia Policy Briefs, No. 41.
- Kaczmarski, Marcin (2016), "‘Silk Globalisation’ China’s Vision of
International Order", Centre for Eastern Studies, Point of View, Number 60.
 
- Lynn, Adam (2018), "App Targeting Uyghur Population Censors Content, Lacks Basic Security", Open Technology Fund (OTF), 9 April 2018, Available at: https://www.opentech.fund/news/app-targeting-uyghur-population-censors-content-lacks-basic-security/, Accessed on: 8/10/2018.
- Meyer, Patrik (2016), "China’s De-extremization of Uyghurs in Xinjiang", International Security.
- Mumford, Andrew (2018), "Theory-Testing Uyghur Terrorism in China", Erspectives on Terrorism, Volume 12, Issue 5.
- Patrick, Shawn M. (2010), "The Uyghur Movement: China’s Insurgency in Injiang", Monograph of School of Advanced Military Studies (SAMS).
- Qio, Emily (2014), "Ethnic Conflict in Xinjiang: A Multifaceted Evaluation", he Monitor.
- Rolland, Nadege (2017), "China’s ‘Belt and Road Initiative’: Underwhelming or Game-Changer?", Routledge, The Washington Quarterly.
- Rumer, Eugene B. & Trenin, Dmitri & Zhao, Huasheng (2007), Central Asia:
Views from Washington, Moscow and Beijing, M.E. Sharpe, Routledge.
- Warikoo, K. (2016), "Xinjiang _China’s Northwest Frontier", Routledge,
University of California, San Diego.
- Wei, Shan & Cuifen, Weng (2012), "China’s New Policy in Xinjiang and its
Challenges", East Asian Institute, National University of Singapore.
- Wong, Edward (2016), "Police Confiscate Passports in Parts of Xinjiang, in
Western China", New York Times, 1 December 2016, Available at:
- Wong, Ming T. (2003), "Xinjiang and China’s National Security: Counter-
Terrorism or Counter-Separatism?"  , U.S. Army War College.
- Wu, Xiaogang & Song, Xi (November 2013), "Ethnicity, Migration, and Social
Stratification in China: Evidence from Xinjiang Uyghur Autonomous Region", Population Studies Center, Research Report.
- Yin, Weiwen (2015), "The Natural Resource Curse in Xinjiang", CEU Political
Science Journal, Feb-Apr2015, Vol. 10, Issue 1/2.
- Zimmerman, Thomas (2015), "The New Silk Roads: China, the U.S., and the
Future of Central Asia", Center on International Cooperation, New York University.