ایمان زکریایی کرمانی؛ شقایق مرادزاده هفشجانی
دوره 29، شماره 124 ، اسفند 1402، ، صفحه 179-218
چکیده
جمهوری آذربایجان در گذشته بخشی از خاک ایران بود که طبق عهدنامه های ترکمانچای و گلستان در زمان فتحعلی شاه قاجار به روسیه تزاری واگذار شد. منطقه اردبیل بهعنوان یکی از مناطق فرشبافی ایران، از منظر ...
بیشتر
جمهوری آذربایجان در گذشته بخشی از خاک ایران بود که طبق عهدنامه های ترکمانچای و گلستان در زمان فتحعلی شاه قاجار به روسیه تزاری واگذار شد. منطقه اردبیل بهعنوان یکی از مناطق فرشبافی ایران، از منظر جغرافیای فرهنگی با این جمهوری در پیوند بوده و به همین سبب بسیاری از دستبافتهها و نقوش فرش بهمرور زمان با یکدیگر در تعامل و تبادل بوده است. در این پژوهش، ضمن بررسی نقوش مشترک در قالی اردبیل و جمهوری آذربایجان به تبیین ویژگیهای نقوش در فرش و به تطبیق این آثار هنری پرداخته شده است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که با توجه به همجواری و ارتباطات فرهنگی اردبیل با جمهوری آذربایجان چه تأثیری در ساختار طرح و نقش فرش در طی بازه زمانی یکصد سال اخیر گذاشته است؟ این پژوهش با استفاده از منابع اسنادی و مقالات مرتبط به شیوهی تطبیقی- تحلیلی مبتنی بر تبیین و از نوع مجزاسازی انجام شده و به روش تحلیل کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافتههای پژوهش نشاندهندهی آن است که صنعت قالیبافی در اردبیل که در زمان صفویه اوج گرفته، تا به امروز اصالت طرح و نقش خود را حفظ کرده و با توجه به انتخاب و مقایسه نمونهها در فرش منطقه اردبیل و مناطق جمهوری آذربایجان از لحاظ ساختار فرمی در طرح و بیشتر نقوشی که بهعنوان ترنج در فرش نمایان شده مورد مشابه است و تفاوتها اکثر در ریزنقشها، رنگ، نقوش و تعداد حاشیه به چشم میخورد که این تشابهات حاصل ریشههای فرهنگی و تفاوتها برگرفته از ویژگیهای سبکی هر منطقه است که در طول زمان و فاصله زمانی از یکدیگر جدا شده اند.