امنیت انرژی یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی کشورهای بزرگ است. در این میان، منابع انرژی آسیای میانه و دریای خزر که حوزه‌های ژئوپلیتیک مهمی محسوب می‌شوند، جذابیت زیادی برای کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ...
بیشتر
امنیت انرژی یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی کشورهای بزرگ است. در این میان، منابع انرژی آسیای میانه و دریای خزر که حوزه‌های ژئوپلیتیک مهمی محسوب می‌شوند، جذابیت زیادی برای کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دارند و به‌دلیل فرصت‌های عظیمی که برای انرژی در خارج از اوپک ارائه می‌دهند به‌عنوان صفحۀ بزرگ شطرنج ظاهر شده‌اند. در تلاش برای امنیت انرژی و تنوع منابع تأمین توسط مصرف‌کنندگان انرژی، این منطقه شاهد رقابتی بزرگ برای دستیابی به منابع انرژی آن توسط کشورهایی مانند ایالات متحدۀ آمریکا، چین، اتحادیۀ اروپا، روسیه، ایران و هند است. این بازی بزرگ نوین، در مورد سیاست‌های نفتی و دیپلماسی خط لوله در حال انجام است. پژوهش پیش‌ِرو در پاسخ به این پرسش‌ها که طرح‌های قدرت‌های بزرگ در آسیای مرکزی و خزر چه تهدیدها و فرصت‌هایی برای ایران دارد و راهکارهای سیاستی ایران برای مقابله با آن‌ها چیست؟ نویسنده سعی دارد در این پژوهش موقعیت ایران در آسیای مرکزی و ابتکارات سیاسی آن را در جست‌و‌جو برای منافع خود در بخش‌های اقتصاد و انرژی در حوزۀ سنتی روسیه و صفحۀ بزرگ رقابت شطرنج چین و ایالات متحده بررسی کند. گزینه‌های سیاستی ایران در این رقابت، تلاش در راستای خروج از تحریم ها، اتخاذ دیپلماسی اقتصادی، تقویت زیرساختهای داخلی به‌‌منظور فعالیت‌های اقتصادی در منطقه و مشارکت در طرح‌های اقتصادی قدرت‌های بزرگ در منطقه، سرمایه‌گذاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای منطقه به‌صورت دو یا چندجانبه است.
ترکیه به رغم فقدان منابع انرژی از مدت ها پیش قصد جدی خود را برای تبدیل شدن به کانون انرژی منطقه ابراز داشته است. در این میان، ساخت خط لوله جریان ترک که به دنبال فسخ قرارداد خط لوله جریان ...
بیشتر
ترکیه به رغم فقدان منابع انرژی از مدت ها پیش قصد جدی خود را برای تبدیل شدن به کانون انرژی منطقه ابراز داشته است. در این میان، ساخت خط لوله جریان ترک که به دنبال فسخ قرارداد خط لوله جریان جنوبی از سوی اروپا در واکنش به بحران اوکراین اتفاق افتاد، تأثیر به سزایی بر پیشبرد این هدف خواهد داشت. پرسش هایی فراوانی در خصوص چرایی و پیامدهای احداث خط لوله جریان ترک در سطوح داخلی، منطق های و بین المللی مطرح است. مقاله حاضر از چشم انداز منطقه‌ای در پی یافتن پاسخی مناسب برای این پرسش اساسی برآمده است که «مناسبات جدید انرژی روسیه-ترکیه و بهویژه خط لوله جریان ترک، ژئوپلیتیک انرژی در اوراسیای مرکزی را چگونه تحت تأثیر قرار می دهد؟» در پاسخ این فرضیه به آزمون گذاشته شده است که «مناسبات جدید انرژی روسیه-ترکیه و به ویژه خط لوله جریان ترک با تغییر بازی انرژی در مثلث روسیه-اروپا-ترکیه و کاهش ابعاد امنیتی موضوع انرژی در اوراسیای مرکزی به نفع ابعاد اقتصادی به برقراری موازنه ژئوپلیتیک انرژی در اوراسیای مرکزی و میان اوراسیای مرکزی و اروپا کمک خواهد کرد». یافته های مقاله نیز هم راستا با فرضیه مقاله نشان از تقویت نسبی روند امنیتی زدایی از مناسبات انرژی موجود در اوراسیای مرکزی و میان کشورهایی اوراسیای مرکزی با اروپا در اثر گسترش روابط انرژی روسیه-ترکیه دارد که به نوبه خود به تقویت بازیگران حاشیه ای و برقراری توازن بیشتر در ژئوپلیتیک انرژی منطقه منجر می شود. مقاله حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با روش کتابخانه ای انجام پذیرفته است.
